Testament (z łac. testamentum – przymierze) – rozrządzenie własnym majątkiem na wypadek śmierci. W Polsce kwestie związane ze sporządzaniem testamentów reguluje przede wszystkim Kodeks cywilny.

Zasady ogólne

Testament może obejmować rozrządzenie majątkiem tylko jednego spadkodawcy,  nie można więc sporządzać testamentów wspólnych. Spadkodawca może w  każdym czasie odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne  postanowienia. Testament może sporządzić i odwołać jedynie osoba mająca  pełną zdolność do czynności prawnych. Testament nie może zostać ani spisany, ani odwołany przez przedstawiciela.

W przypadku testamentów, polskie prawo przewiduje nieco odmienne zasady stosowania wad oświadczeń woli niż w przypadku pozostałych czynności prawnych. Nieważność testamentu zachodzi w przypadku gdy został on dotknięty następującymi wadami oświadczeń woli:

w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli; pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści; pod wpływem groźby.

Testament można odwołać przez sporządzenie nowego testamentu bądź w   zamiarze odwołania zniszczy się go lub pozbawi cech, od których zależy   jego ważność, bądź też dokona się w nim takich zmian, z których wynika   wola jego odwołania.

W przypadku gdy spadkodawca sporządził nowy testament, nie   zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te   postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z   treścią nowego testamentu.

Testament powinien być tłumaczony w sposób zapewniający możliwie   najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. W przypadku gdy   testament może być tłumaczony na kilka sposobów, należy przyjąć taką   wykładnię, która pozwoli utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i   jednocześnie nadać im rozsądną treść.

Testamenty dzielą się na zwykłe i szczególne.

Testamenty zwykłe

Testamenty zwykłe to:

testament własnoręczny (holograficzny) – jest to testament napisany w całości pismem ręcznym,  własnoręcznie podpisany i opatrzony datą. Jednakże brak daty nie pociąga  za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje  wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co  do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów. testament notarialny – jest to testament sporządzony przez notariusza w formie aktu notarialnego. testament allograficzny – sporządzony poprzez ustne oświadczenie   ostatniej woli w obecności dwóch świadków wobec wójta (burmistrza,   prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie   spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia.   Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół   powinien być podpisany przez: spadkodawcę, osobę, wobec której wola została oświadczona, świadków.

W przypadku gdy spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole oraz wskazać przyczyny braku podpisu.

Testamentu allograficznego nie mogą sporządzić osoby głuche lub nieme.

Zdarza się, że protokół sporządzony przy testamencie allograficznym   nie spełnia wszystkich kodeksowych wymogów, w związku z czym taki   testament jest nieważny. Praktyka sądownicza wybrnęła jednak z tego w   ten sposób, iż gdy spełnione zostają wymogi testamentu szczególnego w   postaci testamentu ustnego, to traktuje się ostatnie oświadczenie woli   testatora właśnie jako złożone w postaci testamentu ustnego[1].

Testamenty szczególne

Testament ustny

powstaje, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy aby testament był skuteczny, ostatnia wola spadkodawcy musi być oświadczona w obecności co najmniej 2 świadków oświadczenie spadkodawcy w ciągu roku musi być spisane, a pismo   podpisane przez spadkodawcę i dwóch świadków albo przez wszystkich   świadków, albo, gdy spisanie nie jest możliwe, w ciągu sześciu miesięcy od   śmierci spadkodawcy wola spadkodawcy będzie potwierdzona przed sądem   przez trzech, względnie dwóch świadków.

Testament podróżny

spisany podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym przed kapitanem tego statku

testament wojskowy

dowódca spisuje wolę spadkodawcy, podaje datę jej spisana, następnie wszyscy podpisują ten testament.

Przepisy dotyczące świadków testamentu

Świadkiem przy sporządzaniu testamentu nie może być:

osoba bez pełnej zdolności do czynności prawnych; niewidomy, głuchy lub niemy; osoba, która nie może czytać i pisać; osoba, która nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament; skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.

Świadkiem przy sporządzaniu testamentu nie może być także osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść. Nie mogą  być również świadkami: małżonek tej osoby, jej krewni lub powinowaci   pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku   przysposobienia.

W przypadku gdy świadkiem była jedna z osób wymienionych powyżej,   nieważne jest tylko postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie,  jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia  albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. Jednakże gdy  z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego  postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści,  nieważny jest cały testament.

Forma testamentu a prawo prywatne międzynarodowe

Zgodnie z konwencją w przedmiocie formy rozporządzeń[a] testamentowych sporządzoną w Hadze dnia 5 października 1961 r. formę   testamentu należy uznawać za dochowaną, jeżeli jest ona zgodna z prawem:

miejsca, w którym spadkodawca dokonał rozporządzenia, albo obowiązującym w państwie, którego obywatelem był spadkodawca bądź w chwili dokonywania rozporządzenia, bądź w chwili śmierci, albo miejsca, w którym spadkodawca miał miejsce zamieszkania bądź w chwili dokonywania rozporządzenia, bądź w chwili śmierci, albo miejsca, w którym spadkodawca miał miejsce zwykłego pobytu bądź w chwili dokonywania rozporządzenia, bądź w chwili śmierci, albo w odniesieniu do nieruchomości – miejsca ich położenia.

Postanowienia te stosuje się do obywatela polskiego, choćby   sporządził testament wedle powyższych reguł w formie przewidzianej przez  państwo, które nie jest stroną konwencji (brak wymogu wzajemności).

Notarialny Rejestr Testamentów

W 2011 r. Krajowa Rada Notarialna  utworzyła Notarialny Rejestr Testamentów (NORT) – elektroniczny  rejestr, który zawiera informacje o zarejestrowanych testamentach, nie  zawiera natomiast treści samych testamentów. Testament jest rejestrowany  na wniosek testatora, po złożeniu testamentu u notariusza. Poszukiwanie  testamentu w rejestrze jest możliwe po śmierci testatora, po okazaniu  aktu zgonu testatora

 

Zapraszam do kontaktu -
tel. 503 470 580
email. kupie@udzialy.zgora.pl